بیماری سلیاک یا بیماری روده به علت حساسیت به گلوتن تمام سنین را درگیر می کند و با اسهال مزمن، سوی جذب، اتساع شکم ، نفخ، اختلال رشد یا کاهش وزن خود را نشان می دهد. بیماری سلیاک به مخاط روده باریک بدنبال مصرف گلوتن که در گندم، چاودار،جو و غلات مرتبط وجود دارد، آسیب وارد می کند. اشکال شدید بیماری سبب سوی جذب و سوی تغذیه می شوند. میزان بروز بیماری یک درصد تخمین زده می شود ولی فقط تعداد کمی تشخیص داده می شوند. نشانه ها می توانند از هر سنی که غذای حاوی گلوتن مصرف شوند شروع شود. اسهال، نفخ شکم،اختلال رشد، بی قراری،بی اشتهایی و تجمع مایع داخل شکم به علت کم شدن پروتئین خون یافته های معمول بیماری هستند.
کودکان ممکن است کم علامت و یا به شدت دچار سوی تغذیه باشند.تعداد کمی از بیماران به خاطر کم شدن مصرف غذا ممکن است با یبوست مراجعه کنند. مشاهده دقیق منحنی رشد کودک، ارزیابی کم شدن بافت چربی زیر جلدی و اتساع شکم ضروری هستند. در کودکان با شکایات مزمن شکمی، کوتاهی قد، کمبود وزن یا تاخیر بلوغ بیماری سلیاک باید در نظر گرفته شود. تظاهرات خارج روده ای شامل کم شدن تراکم استخوان ها، التهاب یا درد مفاصل، نواقص مینای دندان ها ، زخم های دهانی ، اختلال تعادل و بالا رفتن آنزیم های کبدی هستند.
نمونه برداری از روده به تشخیص بیماری کمک می کند. نمونه گیری با اندوسکوپی از روده باریک در زمانی انجام می شود که بیمار هنوز روی تغذیه با غذاهای حاوی گلوتن است. تست غربالگری شامل اندازه گیری آنتی بادی آی جی آ سرمی ضد ترانس گلوتامیناز بافتی Anti-TTG IgA و آنتی گلیادین است.در غیاب کمبود آی جی آ حساسیت و ویژگی تست ها ۹۵ درصد است. اندازه گیری کلسیم، فسفر، ویتامین دی، آهن، پروتئین و آلبومین و تست های عملکرد کبد و شمارش گلبول های خون بایستی انجام شود. برطرف شدن علایم با حذف گلوتن از غذا و برگشت علایم با تغذیه با غذاهای حاوی گلوتن راه دیگر تشخیصی است. بیماری در تمام عمر وجود دارد. درمان شامل حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی است. غذاهای حاوی نشاسته مشکلی ایجاد نمی کنند و شامل برنج، سویا،نشاسته تاپیوکا، گندم سیاه، سیب زمینی و جو خالص می باشند. مشورت تغذیه و عضویت در انجمن های حمایتی لازم است.
اکثر بیماران در عرض چند هفته با وزن گیری، بهبود اشتها و احساس بهبودی پاسخ می دهند. بهبود بافت شناسی چندین ماه زمان می برد و نسبت به بهبود بالینی تاخیر دارد.
گردآورنده: سرکار خانم غفوری (مربی بهداشت)
تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت پیش دبستانی)
منبع: رفرنس اسنشیال نلسون نوشته :دکتر محمد حسن اعلمی فوق تخصص عفونی کودکان دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد