اصول مراقبت و نگهداری از کودک بیش فعال

آشنایی با اصول مراقبت و نگهداری از کودک بیش فعال برای تمامی والدینی که کودکشان با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند، الزامی است. چرا که عدم آگاهی از نحوه برخورد و نگهداری از کودک بیش فعال ممکن است عواقب غیر قابل جبرانی را به بار بیاورد. کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه یا بیش فعالی اغلب باهوش، خودجوش و دلسوز هستند. اما نگهداری از آنها با چالش‌های بسیاری همراه است. مشکلات رفتاری، فراموشی انجام کارها، نافرمانی، عزت نفس پایین، مشکل در دوست داشتن و فراز و نشیب های عاطفی که از ویژگی‌های مختص مبتلایان به بیش فعال محسوب می‌شود، می‌تواند برای والدین ناراحت کننده و حتی ناامید کننده باشد. نگهداری از کودک بیش فعال و هدایت او به سمت گشت و گذار در جهان، به عنوان کسی که دچار مشکلات روحی و روانی است، به آموزش‌های بسیاری نیاز دارد. والدین برای نگهداری از کودک بیش فعال خود باید از نیازهای فرزندشان به شدت حمایت کنند و او را به دنبال کردن علاقه خود ترغیب کنند. همچنین باید اطمینان حاصل کنند که کودک در جامعه احساس دوست داشتن، پشتیبانی و امنیت می‌کند. صحبت در مورد اختلال بیش فعالی و پیگیری درمان در صورت لزوم، می تواند امکانات مورد نیاز کودک را فراهم کند تا در آینده بتواند بزرگترین مشوق خودش باشد.

نگهداری از کودک بیش فعال
رفتارهای ناسازگار معمولاً در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود دارد. این رفتارها به ویژه در کودکانی که علائم آنها در درجه اول بیش فعالی است، بیش‌تر دیده می‌شود. تکانشگری ممکن است منجر به رفتارهای بی پروا یا به ظاهر پرخاشگرانه شود. در حالی که اختلال در متعادل کردن حالت‌های عاطفی و عدم توانایی در کنترل عصبانیت ممکن است یکی دیگر از دلایل اصلی نافرمانی باشد. در برخی موارد کودکان مبتلا به بیش فعال دارای اختلال نافرمانی مقابله جویانه هستند. اختلالی که با الگوی مداوم رفتار منفی و متضاد رفتار مشخص می شود. سخت گیری در مورد رعایت نظم و انضباط به ندرت برای این کودکان کارآمد است. در مقابل تمرین مهرورزی و تمرکز بر مهارت سازی، راهکارهایی است که اغلب توسط متخصصان برای نگهداری از کودک بیش فعال توصیه می شود.

موثرترین روش نگهداری از کودک بیش فعال چیست؟
بهتر است کودکان مبتلا به اختلال بیش فعال مانند سایر افراد از رویکردهای منصفانه و مداوم بهره‌مند شوند. از این رو کارشناسان معمولا رویکردی را پیشنهاد می کنند که متمرکز بر تعیین انتظارات واضح، استفاده از روندهای طبیعی و ستایش رفتارهای مثبت است. کارشناسان معتقدند که بهتر است از مجازات کودکان مبتلا به بیش فعالی برای رفتارهایی که خارج از کنترل آنها است جلوگیری کنید و درمورد رفتارهای مشکل ساز با کودکان صحبت کنید تا انگیزه آنها را بهتر بشناسید. به عنوان مثال رفتاری كه در این کودکان ناسازگار به نظر می‌رسد، ممكن است ناشی از سرخوردگی یا اضطراب باشد. پرداختن به احساساتی که در پس رفتارها هستند احتمالاً در کاهش پیامدهای ناگهانی در آینده کمک بسیاری خواهد کرد.

آیا دادن پاداش به تغییر رفتار فرزند کمک می کند؟
استفاده از سیستم‌های رسمی پاداش برای ایجاد انگیزه در کودک جوانب مثبت و منفی بسیاری دارد و باعث ایجاد تغییر در رفتار کودک می‌شود. از طرفی بسیاری از والدین به این نتیجه رسیدند که سیستم‌های پاداش دهی مانند جدول های برچسبی، به فرزندشان كمک می كند تا رفتارهای مشكل ساز را كاهش دهند. از سوی دیگر برخی والدین نگران هستند که استفاده از پاداش برای تشویق به رفتار خوب، شبیه به رشوه دادن باشد. زیرا بسیاری از کودکان در هر موقعیتی به این فکر می‌کنند که: ” این کار چه منافعی برای من خواهد داشت؟ “و این باعث می‌شود به مرور زمان بد عادت شوند. استفاده از جدول برچسبی یا سایر سیستم‌های پاداش رسمی یک تصمیم شخصی است. اما در حالت کلی پاداش‌هایی مانند خوشحال کردن کودک، سورپرایز کردن او بعد از یک هفته رفتار خوب یا استفاده از عبارات ستایشی مثبت می‌تواند سبب ایجاد انگیزه برای اصلاح رفتار در کودک شود.

چگونه می‌توان در پیدا کردن دوست به کودک بیش فعال کمک کرد؟
در نگهداری از کودک بیش فعال باید به این موضوع دقت کرد که برخی از کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در برقراری ارتباط با دوستان خود مشکل داشته باشند. این مشکل غالباً به دلیل رفتارهای پرخاشگرانه یا بیش فعالی، اغراق در بروز احساسات عاطفی یا عدم تمرکز در یک بازی یا مکالمه است. برای کمک به توسعه مهارت‌های اجتماعی کودک، والدین باید به آرامی به توضیح رفتارهای مناسب به کودک بپردازند. شاید موقعیت‌هایی برای کودک پیش بیاید که در نقش آفرینی آنها کم بیاورد. به عنوان مثال هنگامی که کودک در یک بازی می بازد یا موفق می‌‌شود بهتر است به ستایش او بپردازند. همچنین به جای اینکه کودک را وادار کنند که در گروه‌های دوستی بزرگتر قرار بگیرد، بر روی برقراری دوستی‌های فردی متمرکز شوند. كوتاه کردن زمان بازی، قبل از ایجاد بیش‌فعالی، می تواند به كودكان كمک كند كه به تعاملات اجتماعی به صورت مثبتی پاسخ دهند و اعتبار اجتماعی خود را تقویت کنند.

چرا کودک بیش فعال بیش‌تر با کودکان کوچک‌تر دوست می‌شود؟
کودک مبتلا به بیش فعال معمولا در درجه اول با دوستان کوچکتر از خودش رابطه دوستی برقرار می کند. از آنجا که اختلال بیش فعال یک تاخیر در رشد است، ممکن است این کودکان حس کنند که دوستان جوان‌تر از خودشان به سطح بلوغ آن‌ها نزدیک‌تر هستند. علاوه بر این، دوستان کوچک‌تر ممکن است به کودک مبتلا به اختلال کمبود تمرکز بیش فعال حس رهبر بودن را القا کنند. به همین دلیل است که کودکان بیش فعال تمایل زیادی به برقراری این نوع از ارتباطات دارند.

آیا بازی‌های کامپیوتری برای کودکان بیش فعال اعتیاد آور است؟
متخصصان همواره در حال تحقیق در مورد این هستند که آیا استفاده بیش از حد از بازی‌های ویدئویی واقعاً می تواند یک “اعتیاد” تلقی شود؟ این که بسیاری از کودکان مبتلا به بیش فعال هنگام صحبت از بازی‌های ویدیویی رفتارهای مشکل ساز نشان می دهند، حقیقتی غیر قابل انکار است. زیرا بازی‌های ویدئویی به گونه‌ای طراحی شده اند که جذاب هستند و پاداش فوری می‌دهند. کودکان مبتلا به بیش فعال ممکن است بیش از حد بر روی بازی‌های کامپیوتری تمرکز کنند. به گونه‌ای که و وقتی به آنها گفته می شود که بازی را متوقف کنند ممکن است دچار اضطراب یا عصبانیت شوند. برخی از کودکان ممکن است بازی‌های کامپیوتری را به سایر فعالیت‌ها، مانند ورزش یا رفتن به مدرسه ترجیح دهند. همین ویژگی نیز ممکن است باعث ایجاد مشکل برای آن‌ها شود. اگر فرزند شما هر روز ساعت‌ها بازی می کند، علاقه چندانی به فعالیت‌های دیگر ندارد، یا با تعیین محدودیت در بازی‌های کامپیوتری عصبی می شود. به احتمال زیاد بازی کردن برای او رابطه‌ای مشکل ساز ایجاد کرده است که در نگهداری از کودک بیش فعال حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

چگونه می‌توان در بازی‌های کامپیوتری محدودیت ایجاد کرد؟
به جای در نظر گرفتن قوانین بیش از حد سختگیرانه در استفاده از بازی‌های ویدئویی یا حذف کردن کامل این بازی‌ها، بهتر است والدین با رویکردی متعادل‌تر عمل کنند. محدود کردن بازی‌های کامپیوتری در عین اطمینان از اینکه کودک درگیر فعالیت‌های دیگری مانند ورزش، بازی خلاقانه یا خواندن است، می‌تواند تنش را به حداقل برساند. همچنین این بازی‌ها به کودکان اجازه می دهند تا از مزایای بالقوه آن نیز استفاده کنند. آموزش قوانین بازی و رعایت آن‌ها نیز نقش به سزایی در باز کردن ذهن آن‌ها دارد.

چه ورزشی برای نگهداری از کودک بیش فعال مناسب است؟
کودکان مبتلا به بیش فعال می توانند در ورزش‌های مختلفی موفق شوند. به خصوص اگر این کودکان به ورزشی علاقه زیادی داشته باشند، انگیزه بیش‌تری برای پیشرفت خواهند داشت. در مورد کودکانی هم که مطمئن نیستند چه ورزشی را دوست دارند، یا آنهایی که در گذشته دچار مشکلاتی در یک رشته ورزشی شده‌اند. والدین ممکن است به این نتیجه برسند که ورزش های فردی مانند شنا، تنیس یا ورزش‌های رزمی برای کودکشان ایده آل است. زیرا به این ترتیب هم می‌توانند از مزایای ورزش بهره ببرند و هم چالش های اجتماعی که در ورزش های تیمی وجود دارد را کاهش دهند.

نگهداری از کودک بیش فعال و بهبود خواب
برخی تحقیقات نشان می دهد که حدود 70 درصد از کودکان مبتلا به بیش فعال دچار اختلالات خواب هستند. از جمله این اختلالات می‌تواند مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر از خواب در طول شب یا صبح زود بیدار شدن از خواب است. کودکان همچنین ممکن است هنگام رفتن به رختخواب از خود مقاومت نشان دهند. یا هنگام خواب دچار نافرمانی و ناراحتی شوند. برای مقابله با مشکلات خواب، والدین باید روال ثابتی را برای خواب کودک، با کمترین حواس پرتی و در محیط آرامش بخشی ایجاد کنند. برای نگهداری از کودک بیش فعال والدین باید اطمینان حاصل کنند که فرزندشان به طور منظم ورزش می کند و رژیم غذایی سالمی دارد. زیرا هر دوی این موارد می توانند خواب را بهبود بخشند.استفاده از درمان دارویی زیر نظر متخصص هم راهکار دیگری برای مقابله با اختلالات خواب است.

گردآورنده: سرکار خانم بادپر (مربی پیش2)

تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت آموزشگاه)

منبع: نی‌نی سایت