سرخک با تب، سرفه، آب ریزش بینی و التهاب ملتحمه مشخص می شود و بدنبال آن بثورات جلدی از صورت شروع می شود و به تنه و اندام ها گسترش می یابد. در طی دوره اولیه بیماری یک ضایعه مشخصه سرخک در دهان بیماران (کوپلیک اسپات )ممکن است دیده شود. عوارض سرخک شامل عفونت گوش میانی، ذات الریه و خروسک است.اسهال بیشتر در کودکان کم سن و افراد دارای نقص سیستم ایمنی روی می دهد.
از هر ۱۰۰۰ مورد مبتلا به سرخک یک نفر دچار التهاب حاد مغز می شود. بیماری سرخک فقط در انسان روی می دهد. ویروس سرخک از طریق تماس مستقیم با قطرات عفونی و با شیوع کمتر از طریق هوا منتقل می شود. سرخک یکی از مسری ترین بیماری های عفونی است و میزان حمله آن در فرد مستعد که در تماس نزدیک با فرد مبتلا به سرخک باشد حدود نود درصد است. میزان ایمنی جامعه برای توقف انتقال ویروس بایستی بالاتر از نود و پنج درصد باشد. در کودکانی که یک نوبت واکسن سرخک ( ام ام آر ) در سن یک سال و بالاتر دریافت کرده اند تا حد هفت درصد احتمال شکست واکسن وجود دارد. بیشتر افراد واکسن زده ای که سرخک را می گیرند جزو همین دسته هستند. بنابراین تاکید زیادی در تزریق دو نوبت واکسن در کودکان و نیز بزرگسالان پر خطر است. کم شدن ایمنی با گذشت زمان بعد از دو نوبت واکسن در تعدادی از موارد دیده می شود. بیماران مبتلا به سرخک از چهار قبل از بروز بثورات جلدی تا چهار روز بعد از ظهور بثورات مسری هستند. بیماران دارای نقص ایمنی مبتلا به سرخک در تمام طول بیماری مسری هستند.
دوره نهفته سرخک ۸ تا ۱۲ روز است. در یک خانواده فاصله ابتلای افراد به طور متوسط دو هفته است و بین ۷ تا ۲۱ روز متغیر است. تشخیص با روش های مولکولی( پی سی آر )، اندازه گیری ایمونوگلبولین آی جی ام اختصاصی سرخک، افزایش چهار برابر غلظت ایمونوگلبولین آی جی جی اختصاصی سرخک بین مرحله حاد و نقاهت با حداقل ده روز فاصله و نیز جدا کردن ویروس با کشت سلولی داده می شود. در هر بیمار مشکوک به سرخک یک نمونه از خون و یک نمونه از گلو باید گرفته شود. یک نمونه اضافی از ادرار شانس مثبت شدن را افزایش می دهد. درمان اختصاصی برای سرخک وجود ندارد. سازمان جهانی بهداشت ویتامین آ را برای تمام کودکان مبتلا به سرخک توصیه کرده است.
ویتامین آ یک بار در روز به مدت دو روز داده می شود. در شیرخواران کوچکتر از شش ماه پنجاه هزار واحد، شش ماه تا یکسال صد هزار واحد و کودکان بزرگتر از یکسال دویست هزار واحد داده می شود. در کودکان با نشانه های بالینی کمبود ویتامین آ یک نوبت سوم هم دو تا شش هفته بعد داده می شود. تجویز واکسن طی ۷۲ ساعت از تماس با فرد بیمار باعث حفاظت یا تخفیف علائم می شود. واکسن سرخک بایستی در افراد در تماسی که واکسینه نشده اند یا یک نوبت واکسن دریافت کرده اند در نظر گرفته شود به شرطی از نوبت اول واکسن حداقل ۲۸ روز گذشته باشد. واکسیناسیون بهترین انتخاب برای کنترل همه گیری در مدارس و مهد کودک ها است و از شش ماهگی می تواند داده شود. در بعضی از کودکان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی ایمیون گلبولین عضلانی یا وریدی داده می شود. بعد از تزریق ایمیون گلبولین به مدت ۲۸ روز از تماس آخر بایستی قرنطینه باشند.
بعد از شش روز از تماس نیاز به تجویز ایمیون گلبولین نیست ولی بایستی تا ۲۱ روز از آخرین تماس قرنطینه باشند. در خانم های حامله ای که دو نوبت واکسن ام ام آر دریافت کرده اند یا سطح آنتی بادی آنها بالاست نیاز به اقدامی نمی باشد. در خانم های باردار که حساس هستند ایمیون گلبولین وریدی در صورتی که در شش روز اول تماس مراجعه کنند داده می شود. بعد از تزریق ایمیون گلبولین به مدت ۲۸ روز از تماس آخر بایستی قرنطینه باشند. در خانم های بارداری که سطح ایمنی به سرخک مشخص نیست تیتر آنتی بادی باید چک شود.
گردآورنده: سرکار خانم غفوری (مربی بهداشت)
تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت پیش دبستانی)
منبع: رفرنس رد بوک دکتر محمد حسن اعلمی فوق تخصص عفونی کودکان دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد