فرم و رنگ، عواملی هستند که سرتاسر دنیای اطراف ما را به شیوه‌های مختلف می‌آرایند. نتایج یک تحقیق دانشگاهی نشان می‌دهد که با تنظیم این دو عامل به شیوه‌های گوناگون، می‌توان بر رفع مشکلات رفتاری کودکان همت گمارد.
به گزارش ایسنا، روانشناسان محیطی که عوامل پیرامونی مؤثر بر شخص را بررسی می‌کنند، به جنبه‌هایی از محیط فیزیکی که شیوه‌های تفکر افراد را متأثر می‌کنند توجه ویژه‌ای دارند. تصاویر موجود در کتاب‌ها و مجلات به‌عنوان یکی از عناصر محیط فرهنگی می‌توانند تأثیرات شگرفی بر رفتار کودکان داشته باشد چراکه از بارزترینویژگی‌هایموردتوجه در تصاویر، فرم و رنگ هستند. فرم و شکل به‌عنوان اولین نشان بینایی، موجب شناخت دقیق شیءمی‌شوند.
به عقیده متخصصین، کودکان، واکنش‌های مثبتی به رنگ‌های روشن دارند که شامل صورتی، قرمز، زرد، آبی، بنفش و سبز است و رنگ‌های سیاه شامل قهوه‌ای سیاه و خاکستری، واکنش‌های منفی را در آن‌هابرمی‌انگیزد. کودکان معمولاً هیجانات مثبت خود را با شادی، قدرت و تهییج و هیجانات منفی‌شان را با غم، خشم و کسالت ذکر می‌کنند. بر اساس تحقیقات، رنگ قرمز بالاترین تعداد و رنگ صورتی پایین‌ترینپاسخ‌های هیجانی را در آن‌ها ایجاد می‌کند.
در همین خصوص، گروهی از محققان علوم روانشناسی کشورمان از دانشگاه بجنورد، در مطالعه‌ای پژوهشی، تأثیر رنگ و فرم تصاویر را بر مشکلات رفتاری کودکان چهار تا پنج ساله آزموده‌اند.
پژوهشگران فوق در این تحقیق، به دنبال بررسی تأثیر تصاویر با رنگ‌های گرم- فرم‌های منحنی، رنگ‌های سرد- فرم‌های منحنی، رنگ‌های سرد- فرم‌هایزاویه‌دار و رنگ‌های گرم- زاویه‌دار بر مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانیبوده‌اند.
در طول جلسات این تحقیق، ۴۰ کودک شرکت‌کننده در پژوهش که از چهار مهدکودک شهر مشهد به‌صورت تصادفی انتخاب شده بودند، تلاش کردند تا تصاویر را کپی و رنگ‌آمیزی کنند. پس‌ازآن، پرسشنامه رفتار کودکان توسط مربیان آن‌ها در مراحل پیش و پس‌آزمون تکمیل شد و داده‌هایبه‌دست‌آمده، تجزیه‌وتحلیل شد.
نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین میزان کاهش در مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی، به ترتیب در گروه گرم-منحنی، گروه سرد -منحنی و گروه گرم- زاویه‌دار رخ داده است.
بر اساس این نتایج، فرم‌های منحنی در درجه اول، بیشترین اثرگذاری را بر کاهش مشکلات رفتاری دارد و در درجه دوم رنگ‌های گرم قرار گرفته‌اند.
دکتر ملاحت امانی، استادیار، گروه روانشناسی دانشگاه بجنورد و همکارانش در این خصوص می‌گویند: «اشیا زاویه‌دار حس تهدید را در بر دارند. این زاویه‌ها در اشیای تیز، ناهموار و دندانه‌دار زیاد هستند. در روان‌شناختی تأیید شده است که اشیای زاویه‌دار، موجب فعالیت بیشتر ناحیه آمیگدال مغز می‌شوند که در زمان درک خطر و ترس، نقش فعالی دارد. ترس در کودکان می‌تواند عامل زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات رفتاری باشد، بر همین اساستصاویرزاویه‌دار که ترس بیشتری را تداعی می‌کنند، نمی‌توانند در کاهش مشکلات رفتاری نقش مؤثری داشته باشد».
این محققان دانشگاهی می‌افزایند: همچنین کودکان پیش‌دبستانی به اقتضای سن و سال خود، ازنظر شخصیتی وابسته هستند و اشکال منحنی برای افراد دارای شخصیت وابسته، جذاب‌تر است. اشکال منحنی و دایره‌وار، مرتبط با نیازهای تعلق هستند که در کودکان پیش‌دبستانی این نیاز نسبت به سایر گروه‌های سنی بالاتر است».
این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهند که رنگ‌های گرم به‌عنوانبرانگیزاننده و فعال‌کننده، می‌توانند منجر به هیجانات مثبت در افراد شوند و این هیجانات مثبت، اثر کاهندگی بر مشکلات رفتاری دارند.
در مورد پرخاشگری، دکتر امانی و همکارانش می‌گویند: «نتایج نشان داد که پرخاشگری در همه گروه‌هابه‌غیراز گروه سرد- زاویه‌دار کاهش معنی‌داری پیدا کرد. این کاهش به ترتیب در گروه‌های گرم-منحنی و گرم-زاویه‌داری بیشتر بوده است. این نتیجه بیانگر این است که رنگ‌های گرم در کاهش پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی مؤثر هستند. رنگ‌های گرم با ایجاد هیجانات مثبتی چون انرژی، حیات، قدرت، شادی و لذت می‌توانند پرخاشگری را که ماحصل هیجانات منفی مثل خشم و ناامنی است را کاهش دهند».
بر اساس نتایج این تحقیق در خصوص اضطراب نیز نشان داده شد که اضطراب در کودکان مورد مطالعه در گروه‌های سرد- منحنی و گرم -منحنی به‌طورقابل‌توجهی کاهش یافته است، اما در گروه‌های سرد- زاویه‌دار و گرم- زاویه‌دار کاهش اضطراب و ناسازگاری معنی‌دار نبوده است. بنابر گفته مجریان این پژوهش: «این نتیجه بیانگر این موضوع است که فرم‌های منحنی نقش مؤثری در کاهش اضطراب کودکانپیش‌دبستانی دارند. چراکه اشیا زاویه‌دار حس تهدید را در بردارند، ولی فرم‌های منحنی می‌توانند حس امنیت و آرامش را تداعی کرده و اضطراب را کاهش دهند».
به‌علاوه در این پژوهش در مورد تأثیر شکل و رنگ بر عواملی چون «ناسازگاری»، «رفتارهای ضداجتماعی» و «نقص توجه» بررسی‌هایی انجام شده است.
طبق گفته محققان دانشگاه بجنورد که یافته‌های پژوهش آن‌ها در نشریه «پرستاری کودکان» منتشر شده است: «ترکیب اشکال منحنی با هر یک از رنگ‌های گرم یا سرد، ناسازگاری کودکان را کاهش می‌دهد. اما برای کاهش رفتارهای ضداجتماعی کودکان فوق، فقط ترکیب این اشکال با رنگ‌های سرد مؤثر بوده است. به‌علاوه، در خصوص کاهش نقص توجه نیز، رنگ‌های گرم چه در اشکال زاویه‌دار و چه در اشکال منحنی، مؤثر بوده‌اند».
این نتایج می‌توانند در طراحی راهکارهایی به‌منظور کاهش مشکلات رفتاری کودکان چهار تا پنج ساله با استفاده از تصاویر دارای فرم‌ها و رنگ‌های مختلف، مؤثر واقع شوند.
تهیه و تایید توسط: وجیهه عباسیان (مربی پیش یک)