از آنجایی که ما فرهنگی جمع‌گرا داریم و روابط اجتماعی اهمیت زیادی در بین بزرگسالان دارد؛ کودکان درونگرا بیشتر مورد قضاوت نادرست قرار گرفته و برچسب‌هایی مثل منزوی، خجالتی و بی‌اعتماد به نفس به آن‌ها زده می‌شود؛ در حالی‌که یافته‌ها نشان‌داده در ویژگی درونگرایی ژنتیک نقش اساسی دارد و زمانی که والدین به اجبار از کودک درونگرای خود می‌خواهند که تغییر کرده و مبادی آداب رفتار کند، این اجبار و فشار باعث آسیب‌های جبران ناپذیری به شخصیت کودکشان می‌شود؛ بنابراین چگونه رفتار‌کردن با کودک درونگرا اهمیت زیادی در رشد روانشاختی او دارد که روانشناسان افرا کلینیک در این مقاله به آن می‌پردازند.
رفتار کودکان درونگرا برای والدینشان گیج‌کننده است. والدین کودکان تودار اکثرا می گویند “او مانند من در کودکی رفتار نمی‌کند”، “کودکم مردد و محتاط است”، “عجیب است که به جای بازی با بچه‌های دیگر، فقط می‌خواهد عقب بایستد و بچه‌ها را تماشا کند”،”کودکم با من راحت صحبت می‌کند، گاهی حتی بازی‌‌هایش پر سر و صدا است. برایم داستان تعریف می‌کند؛ اما در رابطه با همسالانش گاهی سکوت‌های طولانی می‌کند و من نگرانم که او از چه چیزی رنج می‌برد” این ها جملات رایج والدین کودکان درونگراست، اگر شما نیز در مورد کودک خود چنین افکار یا احساساتی دارید با ما همراه باشید تا در این مقاله بیشتر با ویژگی‌های کودکان درونگرا و راهکارهای مناسب برخورد با این کودکان آشنا شوید.
ویژگی‌های کودک درونگرا
درونگرایی یک تیپ شخصیتی است. پس دلیلی برای نگرانی ندارد. لیست زیر به شما کمک خواهد کرد که راحت‌تر ویژگی‌های کودک درونگرای خود را بپذیرید.
دایره دوستی در کودکان درونگرا محدود و انگشت شمار است. برخورد آن‌ها با هر موضوعی در ابتدا محتاطانه است. پس طبیعی است که گروه دوستان کمی داشته باشند. آن‌ها اول بازی دیگران را نگاه می‌کنند، بعد به آن‌ها ملحق می‌شوند.
این کودکان به راحتی هیجاناتشان را بروز نمی‌دهند و با انجام یک کار اشتباه در جمع، احساس بدی خواهند داشت. عدم ابرازگری هیجان به این معنی نیست که به شما علاقه ندارند؛ بلکه این کودکان احساساتشان را در درون خود نگاه می‌دارند و در رفتارشان منعکس می‌شود.
کودک درونگرا بيشتر به ندای درونی خود گوش می‌دهد تا نظر دیگران. کودکان درونگرا در دنیای خود، بر روی پازل پیچیده‌ی احساسات و تفکر کار می‌کنند. باید بدانید کودکان درونگرا اگر نیاز به کمک داشته باشند معمولا از دیگران درخواست کمک نمی‌کنند. همواره سعی دارند که مستقل و خودکفا باشند. آن‌ها به انجام فعالیت‌های فردی بیشتر از کارهای گروهی علاقه دارند.
کودک درونگرا با شلوغی خسته می‌شود و نیاز دارد که به تنهایی خود برگردد تا انرژی از دست رفته را جبران کند. بهتر است رفتار کودک خود را در ارتباط با سایر همسالانش ارزیابی کنید و ببینید آیا کودکتان با اینکه بسیار به او خوش گذشته است خسته و کلافه به نظر می‌رسد؟ اگر چنین است به احتمال زیاد کودک شما می تواند تیپ شخصیت درونگرا داشته باشد.
کودکان درونگرا در هنگام ملاقات با فرد ناآشنا، سكوت می‌کنند و از تماس چشمی اجتناب کرده یا پشت والدین خود قایم می‌شوند. این رفتارها برای این است که از ارتباط چشمی با افراد غریبه اذیت می‌شوند. کودکان درونگرا نیازمند زمان بیشتری، برای برقراری ارتباط با فرد جدید هستند. آن‌ها در خانه احساس راحتی و آرامش دارند و از اینکه با شما صحبت کنند و یا کارهای عجیب انجام دهند، ترسی ندارند. در واقع کودک درونگرا در کنار آشنایان و خانواده متفاوت به نظر می‌رسد و شخصیت برونگراتری از خود نشان می دهد.
فرق درونگرایی و خجالت در کودکان
کودکان درونگرا الزاما خجالتی نیستند. کودکان خجالتی از تنهایی خود لذت نمی‌برند و دوست دارند در جمع باشند. آن‌ها از حضور در جمع می‌ترسند و نگران قضاوت شدن هستند؛ اما کودکان درونگرا روحیه مستقلی دارند و می‌توانند از حقوق خودشان در جمع دفاع کنند. کودکان خجالتی، از ابراز وجود در جمع شرم می‌کنند و با کناره‌گیری کردن و چسبیدن به والدین، از غریبه‌ها دوری می‌کنند. کودکان خجالتی، نمی‌توانند از حق خودشان دفاع کنند و در ابراز توانایی‌هایشان با مشکل رو به رو هستند؛ این در حالی است که کودکان درونگرا توانایی‌های اجتماعی خوبی دارند؛ اما تنهایی را به حضور در جمع ترجیح می‌دهند. درونگرایی مانند خصوصیات ظاهری ژنتیکی است و موضوعی نیست که نیاز به مداخله یا درمان داشته باشد مگر آنکه همراه با ویژگی هایی مثل خجالتی بودن و یا زودرنجی باشد.
دو کودک را در نظر بگیرید. یکی از آن‌ها درونگرا و دیگری خجالتی است. کودک درونگرا خواستار ماندن در خانه و کتاب خواندن است، چون بودن با دیگر بچه‌ها به نظر او جذاب نیست؛ در مقابل، کودک خجالتی می‌خواهد به جمع بچه‌ها بپیوندد؛ اما چون حضور در جمع برایش اضطراب‌آور است وارد جمع نمی‌شود. اگر چه ویژگی‌های کودکان درونگرا با کودکان خجالتی همپوشانی‌هایی دارد؛ اما خجالتی بودن بار منفى دارد. بهتر است از این كلمه استفاده نکنید، زیرا کودکتان باور خواهد کرد که خجالتی است و این می‌تواند روی یادگیری و کنترل احساساتش تاثیر منفی بگذارد.
برخورد صحیح با کودکان درونگرا
“هرچه بیشتر طبیعت درونگرای فرزند خود را در آغوش بگیرید، کودکتان شادتر می‌شود”
بسیاری از والدین برای ارزیابی رفتار کودک خود و اطمینان از سلامت روانی آن‌ها ملاک‌های خاصی را در نظر می‌گیرند. یکی از این ملاک‌ها میزان معاشرت کودک با سایر همسالان و شرکت در کارهای گروهی است. ویژگی‌ای که معمولا با عنوان درونگرایی و برونگرایی شناخته می‌شود. شاید شما هم به عنوان یک والد با این موارد رو‌به‌رو شده باشید و حسابی فکرتان مشغول شده باشد. این کودکان وقت زیادی را در اتاق خود می‌مانند. معلم‌ها و مربی‌های این کودکان از کم معاشرت کردن آن‌ها در کلاس درس و عدم علاقه به کار گروهی شکایت دارند. گروه‌های دوستی این کودکان حداکثر دو_سه نفره است.
از نظر والدین این رفتارها عجیب و گاهی ناراحت‌کننده است؛ گاهی گمان می‌کنند کودکشان افسردگی دارد. در حالی‌که این تنها یک تیپ شخصتی است. بسیاری از کودکان درونگرا به هیچ وجه افسرده و مضطرب نیستند. آن‌ها بر اساس خلق‌و‌خوی ذاتی خود رفتار می‌کنند. درون گرا بودن ژنتیکی است و تغییر زیادی نیز نخواهد کرد. هرچه بیشتر شخصیت درونگرای کودک خود را در بپذیرید، کودکتان احساس بهتری را تجربه خواهد کرد.
اگر جزو والدین برونگرا یا اجتماعی هستید باید بدانید کودک درونگرای شما صرفا شبیه شما نیست؛ بنابراین پیش از هرچیز پذیرش این موضوع که کودکتان با شما فرق دارد و اختلال ندارد می‌تواند بیشترین کمک را به رشد سالم شخصیت کودکتان داشته باشد. بنابراین، کودک درونگرای شما واقعا به کمک نیاز ندارد.
گردآورنده: سرکار خانم نیلیاتی (مربی پیش2)
تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت پیش دبستانی)
منبع: کتاب از تحریک مغز تا هوش هیجانی نوشته دکتر محمود حکیمی