شن بازی درمانی sand play therapy یک روش درمانی شناخته شده است که برای کودکان و بزرگسالان بکار می رود این روش توسط روانشناس سوئیسی ، دورا کالف ابداع شده است .شن بازی کنار دریا همیشه مورد توجه کودکان و بزرگسالان بوده است همه ما خاطره ای از شن بازی و ساخت قالبهای شنی بوسیله سطل مخصوص شن بازی یا کندن چاله کنار ساحل و از این قبیل فعالیتهای سرگرم کننده داریم.جالب است که بدانید امروزه روش خاص روانکاوی و روان درمانی وجود دارد که مبتنی بر شن بازی است . البته این روش درمان حتما نباید کنار دریا برگذار شود . و امروزه ابزارهای سودمندی برای این منظور تهیه شده است.
شن بازی درمانی چیست
فواید شن بازی درمانی
شن بازی درمانی روشی موثر برای شناسایی و بررسی مشکلات درونی است که به صورت اضطراب و افسردگی تظاهر پیدا می کنند . این روش غیر کلامی است یعنی بیمار و درمان گر ارتباط کلامی ندارند بلکه روانکاو سینی حاوی شن و اسباب بازیهای مینیاتوری را در اختیار بیمار یا کودک قرار می دهد .کودک یا بیمار می توانند با احساس امنیت و آرامش هر طور که می خواهند اسباب بازیها را انتخاب کنند و به شکل دلخواه در محیط سینی شن قرار دهند . در خلال شن بازی درمانی ، دنیایی مینیاتوری در فضای سینی شکل می گیرد که به اعتقاد روانشناسان این دنیا متاثر از کشمکشهای درونی و حالات روحی فرد خلق شده است . نقش درمان گر اینجا شاهدی خاموش است یعنی هرگز در بازی کودک یا بزرگسال دخالت نمی کند و هواس آنها پرت نمی کند صرفا مشاهد گر است و این کار ازادی و حس اعتماد را در بیمار و کودک افزایش می دهد.
این روش درمان بیشتر در کدام گروه سنی کاربرد دارد
شن بازی درمانی در همه سنین بکار می رود و می تواند روشی سودمند برای کشف دلایل مختلف ناراحتی های روحی در بزرگسالان و کودکان باشد .بسیاری از کودکان در بیان احساسات خود مشکل دارند و به دلیل عدم رشد کافی دایره لغاتشان در حدی نیست که بتوانند به صورت کلامی مشکلات خود را شرح دهند ، یا حتی در بعضی مواقع که کودک مورد آزار و اذیت قرار می گیرد از ترس ، انتخاب می کند که صحبت نکند .یا بزرگسالانی که در کودکی مورد اذیت و آزار قرار گرفته اند شاید به مرور زمان ظاهرا خاطره تلخ اتفاقی که برایشان رخ داده است را فراموش کرده اند ولی خاطره محبوص شده در پس ذهن عوارض آزاردهنده را به شکل آضطراب و پریشانی نشان می دهد و روانکاو با تماشای رفتارها و بازی در سینی شن ، پی به دلایل پنهان این مشکلات می برد .
سوالات ضروری مربوط به مراقبت از کودکان خارج از خانه
روانکاو در خلال استفاده از شن بازی درمانی امکان دسترسی به ضمیرناخودآگاه و لایه های فکری مختلف بیمار را بدست می اورد و با استفاده از روشهای خاص به تفسیر و بررسی بازی می پردازد .محیط کنترل شده شن بازی درمانی ، به والدین و روانکاو این امکان را می دهد تا خاطرات و احساسات کودک را درک کنند ، این شیوه ارتباط غیر کلامی تقلیدی از زندگی واقعی است که کودک آن را در بازی بیان می کند . کودکان زندگی واقعی را بر اساس اینکه چه می بینند و می شنوند و احساساساتشان تجربه می کنند .
شن بازی درمانی چگونه به بیمار کمک می کند
شن بازی درمانی یک روش درمانی قدرتمند است که توانایی طبیعی ذهن را برای بهبود تسهیل می کند . این روش درمانی راهی فراهم می کند تا اطلاعات از ناخودآگاه قابل مشاهد وبهبود باشند و بیمار زندگی آگاهانه تری پیدا کند .تحقیقات عصبی زیست شناختی مرتبط ، از این واقعیت پشتیبانی می کند که خاطرات و تجربیات حسی آسیب زا همراه با تجارب حسی غیر کلامی مانند تصاویر ، احساسات در سیستم لیمبیک و نیمکره راست مغز ذخیره می شوند .شن بازی درمانی موثر ترین راه برای دستیابی و آزاد سازی این احساسات و تجربیات ازضمیر ناخودآگاه است . این روش راه بصری غیر کلامی برای رشد و تکامل روان فراهم می کند .دنیای درون سینی شن با نمادگرایی و استعاره تفسیر می شود و درمانگر ارتباط دنیای درون و دنیای ساخته شده در سینی شن را تشخیص می دهد . با داشتن وقت کافی و درک متقابل بین درمانگر و بیمار ، شن بازی درمانی می تواند فرد را به لایه هایی از افکار هدایت کند که قبل از کلام قرار دارند و ذهن آگاه آنها را فراموش کرده است .از طریق ظهور ملموس نمادهای شخصی در سینی شن در یک محیط امن فرد به سمت احساس تعادل و یکپارچگی حرکت می کند .
فواید شن بازی درمانی
افزایش میزان خلاقیت در کودک :اغلب اوقات بازیهای کودک بیشتر از انچه تصور می کنید ساختار بندی و دیکته شده است . بازیهای کودک مدام تحت تاثیر منابع دیگر است . مثلا اگر به او کاغذ و مدادرنگی داده شود ممکن است توسط معلم به او گفته شود که دقیقا چه چیزی را بکشد .یا ممکن است مجبور شود با یک دوست در یک پروژه هنری خلاق کار کند ، در این صورت به دلیل دخالت شخص دیگر ، آزادی بیان آنها بار دیگر محدود شده است .تصور بر این است که این شرایط محل بروز بیان خلاقانه است در حالی که این فعالیتها از طرف دیگران قالب بندی شده اند .
هر آنچه لازم است در مورد بیماری قارچ سیاه بدانید
همینطور استفاده از اسباب بازیهای پلاستیکی یا بازیهای رایانه ای که امکان خلاقیت و تفکر را از کودک می گیرند زیرا شکل و ساختار مشخصی دارند که روش بازی با آنها قبلا طراحی شده و کودک همیشه با یک روش آنها را بکار می گیرد .شن بازی درمانی کاملا متفاوت است به این صورت که طراحی سینی شن توسط کودک صورت می گیرد که نتیجه آن یک دنیای کوچک تخیلی است که از ضمیر ناخودآگاه کودک نشعت گرفته است . همین طور شن ساختار خاصی ندارد و کودک می تواند با بکار گیری خلاقیت خود روشهای متفاوتی را برای بکار گیری آن ابداع کند .
رشد تجربه های حسی در کودک:
یکی از بهترین فواید شن بازی درمانی تجربه های مختلف حسی است که به کودکان اریه می شود . کودک از طریق لمس و حس کردن ماسه به تفاوت بین ماسه های مختلف و خاک باغچه پی می برد . تفاوت دمای ماسه ای که مقابل آفتاب بوده و ماسه ای که در سایه بوده است و همینطور ماسه خیس . همه اینها تجارب حسی هستند که در روند رشد کودک موثر است
افزایش مهارتهای اجتماعی :
هنگامیکه دستان کودک مشغول شن بازی است و ذهن کودک آزاد است خطوط ارتباطی جدیدی در مغز شکل می گیرد که در بازیهای دیگر معمولا این اتفاق نمی افتد .معمولا کودکان هنگام شن بازی با همکاری یکدیگر چیزهایی را می سازند ، این تعامل و همکاری باعث رشد اجتماعی کودک می شود زیرا کودک فرامی گیرد برای ساختن یک قلعه چگونه باید با یکدیگر همکاری کنند .کودکان در روند بازی هر روز چیزهای جدیدی یاد می گیرند که در این میان شن بازی بهترین روش برای یادگیری کودکان ارایه می دهد .شن بازی مهارتهای استدلالی را پرورش می دهد و باعث تمرکز بیشتر می شود .
کاهش پرخاشگری در کودکان:
کودکان 4تا 5 ساله ای که ، دوبار در هفته ، 30 دقیقه شن بازی درمانی دریافت کرده اند پس از مجموع 16 جلسه ، کاهش پرخاشگری را نشان داده اند . همچنین در تعداد رفتارهای منفی همسالان کاهش قابل توجهی مشاهده شد. بنابراین بکارگیری شن بازی درمانی در مراکز مراقبت از کودکان بسیار مفید است .
یافتن راه حل برای مشکلات:
جعبه شن و مینی اسباب بازیها به بیمار کمک می کند دنیایی ایجاد کند که نشان دهنده منازعات و مشکلات درونی او است ، مرتب سازی مجدد این اسباب بازیها و تسلط بر این دنیای منیاتوری به بیمار این اعتماد به نفس را می دهد تا برای مشکلات خود راه حل بیابد .
گرد آورنده : سرکار خانم خمر ( معاون آموزشی )
تایید کننده : سرکار خانم اسحاقی ( مدیریت آموزشگاه )
منبع : بیتوته