وابستگی بیش از حد کودک به مادرش، دو دلیل عمده می‌تواند داشته باشد. دلیل اول وجود اضطراب جدایی در کودک و دلیل دوم داشتن اضطراب اجتماعی است. در هر دو صورت کودک باید درمان روانشناختی مناسب را در اسرع وقت دریافت کند تا وابستگی او به مادرش کاهش یابد. در این بخش وابستگی ای که به دلیل اضطراب جدایی در کودک ایجاد می شود را بررسی می‌کنیم.
برای اختلال اضطراب جدایی کودک، دلایل مختلفی را می‌توان برشمرد. گاهی اوقات این اضطراب دلیل بیولوژیکی و ژنتیکی دارد و فعالیت دستگاه عصبی کودک باعث ایجاد این احساس وابستگی شدید شده است. گاهی اوقات نیز دلایل خانوادگی دارد. مثلا خانواده ای که تنها یک والد در آن وجود دارد یا خانواده ای که بسیار در هم تنیده و وابسته هستند. یا حتی خانواده هایی که زندگی پر تنش و پر استرسی دارند یا از دست دادن یکی از نزدیکان کودک در خانواده که می‌تواند اضطراب جدایی و وابستگی را به همراه داشته باشد. دلیل بعدی به ویژگی های شخصیتی کودک مربوط می‌شود مثلا کودکانی که درونگرا یا خجالتی باشند، بیشتر در معرض وابستگی بیش از حد به مادر یا پدر خود قرار می‌گیرند.
گاهی وقت ها هم رفتار خود والدین می‌تواند این وابستگی را در کودک تشدید کند. مثلا والدینی که به کودک استقلال کافی نمی‌دهند، باعث می‌شوند که کودک، حتی در سنین بالاتر هنگامی که برای مدت کوتاهی از والدین خود دور باشد دچار اضطراب و استرس شود. به همین علت، رفتار خانواده نیز می‌تواند دلیل این وابستگی ها شناخته شود.
وابستگی کودک به مادر و راه های درمان آن
وابستگی بیش از اندازه کودک به والدین، که از اضطراب جدایی نشات می‌گیرد، معمولا از سنین پایین آغاز می‌شود و در سنین مهد کودک و مدرسه تشخیص داده می‌شود. البته اضطراب جدایی در 3-4 دقیقه اولیه پس از جدا شدن از والدین امری کاملا طبیعی است که نشانه سلامت روان کودک و دلبستگی سالم او به والدینش است اما اگر این اضطراب از این زمان طولانی تر شود و به شکل مزمن در آید، باعث ایجاد مشکل خواهد شد و نیاز به درمان دارد. وابستگی بیش از حد کودک به مادر یا پدر، می‌تواند علائم کلامی و جسمی نیز داشته باشد. مثلا کودکی که چنین شرایطی را دارد، هنگام جدا شدن از والدین، سردرد یا دل درد می‌گیرد یا حتی دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شود. ممکن است ترس خودش را فریاد بزند یا با التماس بیان کند یا پا به زمین بکوبد. حتی کودک از شب قبل دچار کابوس هایی با موضوع جدا شدن از والدین می‌شود. برای این که به این وضعیت دچار نشوید، باید از 6 ماهگی کودک را به تنهایی عادت دهید وگرنه در 3-4 سالگی، کودک به شدت وابسته به مادر خواهد شد و جدا کردن او از مادرش حتی برای مدت کوتاهی کار دشواری می‌شود.
برای کاهش وابستگی کودک به مادر کارهای زیر را انجام دهید و نکات توضیح داده شده را رعایت کنید.
1- ترس کودک را درک کنید و واقعی بودن اضطراب او را بپذیرید و حواستان باشد که به هیچ وجه او را به خاطر جمع گریز بودن سرزنش نکنید. اگر به طور مستقیم این موضوعات را به او گوشزد کنید مثلا به او بگویید ” چرا سلام نمیدی به بقیه، چرا همش به من چسبیدی، برو درست حسابی سلام کن باهاشون و ….” باعث می شود که اعتماد به نفس کودک تخریب شده و وابستگی او تشدید شود. بنابراین برای کاهش وابستگی کودک از این کار جلوگیری کنیم.
2- بدون اطلاع دادن به کودک، او را در جمع رها نکنید. قبل از این که بخواهید او را تنها بگذارید، به زبان ساده برایش توضیح بدهید که چه کارهایی در نبود شما می تواند انجام دهد و به او احساس امنیت و آرامش بدهید. توجه داشته باشید که درصورت تنها گذاشتن کودک بدون اطلاع قبلی، دیگر هیچ گاه به شما اعتماد نخواهد کرد و به همین علت، دائما به شما می‌چسبد.
3- کودکی که همیشه به شما وابسته بوده، وقتی که می‌خواهید او را از خود جدا کنید به سادگی قبول نخواهد کرد و به گریه کردن و یا داد کشیدن متوسل خواهد شد. در این شرایط آرامش خودتان را حفظ کنید و برای خود کودک هم که شده، تصمیم خود را عوض نکنید.
4- وقتی فرزند شما در مهمانی ها یا دیگر دورهمی ها با دیگران دوست می‌شود و بازی می کند یا به هر نحوی رفتار مستقلی از خودش نشان می‌دهد او را تشویق کنید و از او تعریف و تمجید به عمل بیاورید. حتما هم نیاز نیست کادو برای او بخرید، تشویق کلامی و گفتن جمله های ساده ای مثل ” آفرین که سلام دادی” یا “دیدین چه پسر خوبی شده، دیشب تنها خودش رو تخت خوابیده بود” می تواند تاثیر زیادی روی شکل گیری استقلال در کودک ایفا کند.
5-تغییرات یک شبه به وجود نمی آیند، پس بهتر است تلاش های کوچک او را ستایش کنید و صبر داشته باشید. کودک را با دیگران مقایسه نکنید و نگویید که ” ببین مریم چقدر قشنگ توی جمع شعر می خونه …” پسران را تشویق به برقراری ارتباط بهتر با پدر کنید. ارتباط بهتر با پدر باعث می شود که تطابق و همانند سازی قوی تری را تجربه کنند و برای ایفای نقش مرد آماده شوند.
6- شما نیز باید بتوانید وابستگی خود را به کودک کاهش دهید. مثلا نگرانی مادر به خاطر رد شدن کودک از خیابان طبیعی است اما اگر تا سن 20 سالگی نگران رد شدن کودکتان از خیابان باشید بهتر است خودتان برای کاهش اضطراب تمرین کنید.
گردآورنده: سرکار خانم واعظی (مربی پیش2)
تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت آموزشگاه)
منبع: نی‌نی سایت