خلاقیت مهمترین وجه زندگی است و اهمیت آن به ویژه نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان روز به روز در حال افزایش است.با توجه به این که تحولات جهانی امروز لحظه‌ای رخ می‌دهند، سرعت تغییرات شتابان در حال افزایش استاین انسان‌های خلاق هستند که می‌توانند همراه این جریان باشندبنابراین همه صحبت‌های ما به این منظور است که کودکانی خلاق داشته باشیم. در آینده انسان های خلاق موفق خواهند بودو کسب وکار و درآمد و شغل در آینده بدون خلاقیت معنا نخواهد داشت.در یادگیری و آموزش، خلاقیت حرف اول را می زند.خلاقیت قابلیتی است که در همگان وجود دارد اما نیازمند پرورش و تقویت می باشد تا به سرحدشکوفایی برسد.خلاقیت عبارت است از : توانایی دیدن چیزها به شیوه های جدی، شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها.فکر کردن به شیوه ای متفاوت، ابداع چیزهای جدید، استفاده از چیزهای نامربوط و تبدیل آن به شکل های جدید و فرد خلاق کسی است که از ذهنی جستجوگر و آفریننده برخوردار باشد.
خلاقیت در تمام ابعاد زندگی ما نقش دارد:
از لحظه لحظه‌ی زندگی باید برای یادگیری استفاده کنیم و فقط یک ذهن فعال و خلاق است که می‌تواند در این سیل اطلاعات شناور باشد.در روابط انسانی، جامعه، خانواده، مادر و پدر و فرزندان و حتی روابط زناشویی خلاقیت است که می‌تواند به ما کمک کند.در عبادت و مناسک عبادی هم اگر خلاقیت نداشته باشیم، جوابگو نخواهد بود.در ارتباط با طبیعت و محیط زیست نیز خلاقیت حرف اول را می‌زند، هیچ عرصه‌ای وجود ندارد که ما در آن نیازمند خلاقیت نباشیم.
نقش بازی در رشد خلاقیت کودک و تاثیر خانواده:
از آنجا که کودک حساسترین مراحل رشد خلاقیت را در محیط خانه سپری می‌کند، محیط مناسب خانوادگی، شیوه و نگرش‌های صحیح فرزندپروری در رشد و شکوفایی خلاقیت سهم مهمی ایفا می‌کند.اساساً پرورش عنصر انگیزشی خلاقیت باید در بستر خانواده صورت گیرد.زیرا مستعدترین محیط برای شکل دهی آن محیط کلامی و نظام تربیتی و رفتاری خانواده است.خانواده باید به موضوع کلیدی نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان بسیار توجه داشته باشند.
بازی بهترین شکل فعالیت طبیعی هر کودک محسوب می‌گردد و مناسب‌ترین راه برای بروز و رشد استعداد او به شمار میرود زیرا در جریان بازی است که نیروهای ذهنی و جسمی کودک، یعنی : دقت، تخیل، نظم و ترتیب، چالاکی و غیره رشد می‌یابند.علاوه بر اینها برای کودک محرک و انگیزه می شود در جهت کسب تجارب اجتماعی.هنگامی که کودکان بازی می کنند یاد می گیرند از فکرشان استفاده کنند و بازی به کودکان کمک می کند که احساس بهتری داشته باشند.یاد می گیرند که اعمال و حرکتشان را کنترل کنند.نقاشی،طراحی و موسیقی به کودکان کمک می کند خودشان را ابراز نمایند.
بازی ها به ویژه بازی های فکری خلاقیت کودک را افزایش می دهد و خلاقیت یعنی بهره گیری غیر معمول از وسایل اطراف بدون تاثیرگیری از عقاید دیگران.والدین نباید تعیین کننده ی نوع و شیوه ی بازی باشند. بلکه بهتر است شرایط سالم بازی را فراهم و خود به عنوان همبازی شرکت کنند و اجازه دهند تا با قدرت خلاقیت خود بازی را اداره کند.در واقع والدین از طریق درگیر شدن در فعالیت های خلاق کودک در رشد خلاقیت او سهیم هستند.خانواده ها باید فرصت های لازم را برای سؤال کردن، کنجکاوی و کشف محیط به کودکان بدهند و هرگز آنان را تنبیه و تهدید نکنند.زمینه رشد خلاقیت در خانه زمانی فراهم می شود که به کودکانتان آزادی زیادی بدهید و به آنها به عنوان یک فرد احترام بگذارید.
خلاقیت در کودکان :
خلاقیت در بازی زمانی به منصه ظهور می رسد که کودکان، خود را در انواع بازی ها سهیم بدانند.بازی های خلاقانه برای بیان تمایلات، احساسات، علایق، ارزش ها و اعتقادات کودکان بوده و تکیه گاهی برای قضاوت آنان است. این بازی ها به خلاقیت کودکان کمک می کند و کودک در خلال بازی به ابتکار و اکتشاف می پردازد. مسایل راه حل و اعتماد به نفس و جرات پیدا می کند.کشیدن یک نقاشی می تواند برای کودک آرامش و آسایش فراهم سازد و کودک را از تنش ها و فشارها برهاند. وسایل این گروه از بازیهای آموزشی شامل نقاشی، مدادرنگی، گچ، خمیر، موم و سایر موادی است که کودک می تواند با آنها چیزهایی بسازد و ارائه دهد.اینها مواردی از نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان به شمار میرود.
ویژگی های کودکان خلاق:
اغلب اوقات اگر کمی وقت و حوصله کنیم متوجه وجود خلاقیت در بچه ها می شویم. بهترین زمان برای اطلاع از خلاقیت کودکان ، تماشای آنها به هنگام بازی است. خلاقیت عامل مهم بازی است.کودک را در حالی که آزادانه و فارغ البال با مواد و اسباب بازی هایش سرگرم بازی است تماشا کنید.کودکان خلاق اغلب برای هر یک از وسایل بازی خود موارد استفاده متفاوتی پیدا می کنند.قبل از اینکه از وسیله ای به سراغ وسیله دیگر بروند از آن به انواع مختلف استفاده می کنند.کودک خلاق اغلب از منابع خود به انواع و اشکال مختلف و گاه حیرت انگیز استفاده می کند.کودکان خلاق می توانند با توجه به موقعیت و مکان خاص بازی را تغییر دهند.بازی های جدید ابداع کنند، مقررات خاصی وضع کنند.رهبری بازی را در دست گرفته و با سازمان بندی منسجم چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی بازی کنند.در مقابل کودکانی که از خلاقیت بی بهره بوده و یا خلاقیت کمی دارند در بازی ها نقش پیرو را به عهده گرفته، خود را ملزم به رعایت کامل مقررات بازی می دانند.تخطی از قوانین را جایز نشمرده و بازی را بیشتر به عنوان وظیفه و کار تلقی می کنند تا وسیله ای برای رشدبنابراین سهم آنها از لذت بازی کمتر از کودکان خلاق است.
نقش مربیان در پرورش خلاقیت کودکان:
مربیان نیز باید نکات اصلی را به کودک بیاموزند و نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان را جدی بگیرند.موقعیتی به او بدهند تا خود از ایده هایش استفاده کند.چرا که خلاقیت، عامل کسب تجربه بیشتر بوده و تجربه بیشتر عامل پیشرفت در زندگی آینده می باشد.تجربیاتیچون سفر ،گذراندن وقت در مزرعه ،رفتن به تعطیلات،کتاب خواندن و بازدید از نقاط دیدنی و اشخاص مهم در زندگی کودک نقش موثری دارند.زیرا تجربه اندوزی سبب می شود تا کودک فهم بیشتری از واقعیات به دست آورد و در مورد هر مسئله عکس العمل بهتری از خود نشان دهد.
انگیزه و خلاقیت کودک در محیط خانواده زمانی از بین می رود که:
- تاکید بیش از حد والدین بر هوش و حافظه کودک
- ایجاد رقابت میان کودکان
- تاکید افراطی بر جنسیت کودک
- قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل
- عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت
- انتقاد مکرر از رفتارهای کودک
- بیهوده شمردن تخیلات کودک
- عدم شناسایی علائق درونی کودک
- نبود حس شوخ طبعی در محیط منزل
- تحمیل نقش بزرگسال به کودک
تهیه و تایید توسط : اعظم قائمی (مربی پیش دو)