گرمازدگی شرایطی است که در اثر گرمای بیش از حد بدن شما ایجاد شده و معمولا درنتیجهی قرار گرفتن طولانی بدن در دماهای بالا میباشد. گرمازدگی شدید درصورتی که دمای بدن به 40 درجه سانتیگراد و یا بالاتر برسد ایجاد میشود که این وضعیت در تابستان شایعتر است. گرمازدگی احتیاج به رسیدگی و درمان سریع دارد، در غیر این صورت میتواند به سرعت به مغز، قلب، کلیه ها و عضلات شما آسیب برساند. تأخیر طولانی در درمان ممکن است منجر به آسیب بیشتر، عوارض جدی و یا حتی مرگ شود. علائم: دمای بالای بدن: دمای مرکزی بدن (که توسط دماسنج از طریق مقعد اندازه گیری می شود) به بیش از 40 درجه سانتیگراد برسد. تغییر وضعیت ذهنی یا رفتاری: سردرگمی، آشفتگی، اشکال در گفتار، تحریکپذیری، دلهره ، تشنج و کما همگی می توانند از علائم گرمازدگی باشند.
تغییر در تعریق:در گرمازدگی ناشی از هوای گرم پوست شما احساس گرمی و خشکی خواهد کرد؛ درحالی که در صورت گرمازدگی بر اثر ورزش شدید پوست شما ممکن است احساس خشکی یا کمی رطوبت داشته باشد. تهوع و استفراغ: گرگرفتگی پوست:پوست شما ممکن است بر اثر افزایش دما قرمز شود. تنفس سریع: تنفس سرعت یافته و سطحی میشود. افزایش ضربان قلب:نبض شما ممکن است به مقدار قابل توجهی افزایش یابد، چراکه استرس گرما فشار بسیار زیادی به قلب شما وارد میکند تا به خنک شدن بدن کمک کند. سر درد:گرما زدگی میتواند در شما سردردهای کوبنده ایجاد کند. چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
اگر احساس میکنید فردی دچار حمله گرمازدگی شدهاست سریعا به پزشک مراجعه کرده و یا با اورژانس تماس گرفته و در زمان انتظار اقدام به سرد کردن بدن فرد مذکور بکنید. فرد را به داخل ساختمان یا زیر یک سایه هدایت کنید. لباسهای اضافه را جدا کنید. بدن فرد را با هر ابزار در دسترس (مثلا وان آب رد، دوش آب سرد، اسپری کردن آب سرد، کولر یا پنکه در هوای مرطوب یا قرار دادن حوله خیس در اطراف گردن، سر و زیربغل) خنک کنید. دلایل: قرار گرفتن در معرض هوای بسیار گرم: در گرمازدگی کلاسیک، قرار گرفتن در دماهای بالا می تواند منجر به بالا رفتن دمای مرکزی بدن شود. این نوع گرمازدگی معمولا با قرار گرفتن در هوای گرم و مرطوب، بخصوص در مدت زمانهای طولانی، ایجاد می شود. این اتفاق معمولا در افراد مسن یا افرادی که دچار بیماریهای زمینهای هستند رخ میدهد. فعالیت شدید:گرمازدگی ناشی از افزایش دمای مرکزی بدن میتواند در نتیجه فعالیت شدید بدنی در هوای گرم باشد.
این اتفاق برای افرادی که در دمای بالا ورزش و یا فعالیت میکنند رخ داده و عادت نداشتن به این دماها میتواند این وضعیت را در افراد تشدید کند. در هر دو حالت گرمازدگی وضعیت فرد میتواند ناشی از موارد زیر باشد: لباس زیاد: در نتیجه تعریق و تبخیر آن از سطح بدن، دمای بدن پااین میآید. درصورتی که فرد لباس زیاد به تن داشته باشد، این لباسها مانع از تعریق فرد میشود. نوشیدن الکل: نوشیدن الکل توانایی بدن در تنظیم دما را کاهش میدهد. دهیدره شدن:درصورتی که آب کافی ننوشیده باشید، آب بدن شما کاهش یافته و تعریق صورت نمیگیرد.
“ریسک فاکتورها” سن: تطبیق دمای بدن شما با شرایط موجود بستگی به وضعیت سیستم عصبی مرکزی شما دارد. در کودکان و افراد بالای 65 سال بدن قابلیت کمتری برای ایجاد تطابق میان بدن و تغییرات دمای محیط دارد. در هردو گروه نیز کنترل نوشیدن مایعات کمتر است که به خطر گرمازدگی میافزاید. ورزش و فعالیت در دمای بالا قرار گرفتن ناگهانی در معرض هوای گرم: قرار گرفتن ناگهانی در هوای گرم، مثلا درصورت موج هوای گرم تابستانی زود هنگام و یا سفر به مناطق گرم، ریسک ابتلا به گرمازدگی را افزایش میدهد.
عدم تهویه هوای مناسب:تهویه هوا یکی از موٍرترین عوامل کنترل دمای مرکزی بدن است. داروها:برخی داروها توانایی بدن را جهت تطابق با وضعیت و یا هیدراته نگه داشتن کاهش میدهند. وضعیت سلامتی بدن:برخی از بیماریهای مزمن میتوانند ریسک ابتلا به گرمازدگی را افزایش دهند. پیشگیری: استفاده از لباسهای گشاد و سبک استفاده از کلاه، عینک آفتابی و کرمهای ضد آفتاب با درجه پوشش بالا نوشیدن مایعات هیچگاه فرد را در ماشینی که پارک شده رها نکنید. دمای ماشین در هر 10 دقیق، 20 درجه افزایش میابد. این مسئله ایجاد کنندهی بیشترین میزان مرگ در کودکان براثر گرما است. عدم فعالیت در گرمترین ساعات روز مراقبت درصورتی که جزو گروههای پرخطر هستین.
گردآورنده: سرکار خانم غفوری (مربی بهداشت)
تایید کننده: سرکار خانم خمّر (مدیریت پیش دبستانی)
منبع: دکتر مریم یعقوبی (کارشناس مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم)